Een succesvol team doet meer dan alleen wat gevraagd wordt. Het gaat niet om harder werken, maar om slimmer en proactiever te zijn. Zo’n team neemt eigenaarschap, toont verantwoordelijkheid, denkt mee en pakt knelpunten aan voordat ze problemen worden. Dit leidt tot betere samenwerking, meer werkplezier en duurzame prestaties. Toch blijven veel teams in de praktijk vaak afwachtend.

Wat gebeurt er als een team niet proactief is?

In productieomgevingen waar ploegen elkaar afwisselen, kan afwachtend gedrag grote gevolgen hebben. Als ploeg A werk laat liggen of knelpunten niet oplost, moet ploeg B dit later inhalen. Dit veroorzaakt vertragingen en verstoringen, vergroot de kans op fouten en kan zelfs leiden tot een volledige stilstand van de productie. Denk bijvoorbeeld aan verkeerd gelabelde producten of machines die beschadigd raken door onzorgvuldigheid.

Daarnaast heeft het een negatieve impact op de teamdynamiek: verantwoordelijkheden worden afgeschoven, motivatie neemt af en de werkcultuur verslechtert. Dit maakt het lastiger om effectief samen te werken en brengt uiteindelijk ook hogere kosten met zich mee, bijvoorbeeld door ziekteverzuim en verloop.

Wat merk je bij een proactief team?

Dan zie je het tegenovergestelde. Medewerkers signaleren kansen en pakken ze meteen aan. Bijvoorbeeld een heftruckchauffeur die zijn werk slimmer organiseert, of teamleiders die knelpunten aanpakken zonder te wachten op instructies. Dit zorgt voor energie, betrokkenheid en ruimte om te verbeteren. Het resultaat: betere samenwerking, hogere prestaties en vooral meer werkplezier.

Wat houdt teams tegen?

De oorzaken zijn divers: onduidelijke verwachtingen, onvoldoende vaardigheden, lage motivatie of simpelweg angst om fouten te maken. Medewerkers weten regelmatig niet wat er van hen verwacht wordt. Anderen durven geen initiatief te tonen uit angst voor afwijzing of afstraffing. Dit is ook terug te herleiden uit het ‘Eigen Regie Model’. Dit model laat zien dat actie pas mogelijk wordt als mensen weten, kunnen, wíllen, mogen en durven handelen.

Wat werkt wel? Drie tips om je team proactief in beweging te krijgen

> Geef duidelijke kaders en verwachtingen.

Laat geen ruimte voor onduidelijkheid. Een helder overzicht van de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden, bijvoorbeeld in een TBV-matrix, zorgt dat iedereen weet wat zijn of haar rol inhoudt.

> Train leidinggevenden in situationeel en coachend leiderschap.

Veel teamleiders zijn ooit doorgestroomd vanuit de werkvloer, maar hebben nooit geleerd hoe je echt leidinggeeft. Goede leiders creëren veiligheid, stimuleren eigenaarschap en geven constructieve feedback.

> Creëer eigenaarschap door betrokkenheid.

Betrek medewerkers bij het opstellen van doelen, verbeterplannen en procesaanpassingen. Teams die zelf input leveren, tonen meer motivatie om die doelen ook te behalen.

Tot slot: houd het levend

Een team proactief houden vraagt continue aandacht. Plan ontwikkelgesprekken, vier successen, geef ruimte voor ideeën en stimuleer onderlinge feedback. Zo bouwen teams aan vertrouwen, betrokkenheid en duurzame prestaties.